Gall straeon ein helpu i wneud synnwyr o’r byd. Gallan nhw fynd â ni i lefydd a chyfnodau gwahanol. Maen nhw’n ddihangfa pan fydd angen i ni ddianc o’n lle a’n hamser ein hunain am awr neu ddwy. Gall straeon hefyd wneud i ni feddwl am sefyllfaoedd y gallem eu profi ein hunain, a gwneud i ni feddwl pam ddigwyddodd rhywbeth.

Yn aml ceir sefyllfaoedd mewn straeon lle mae rheolau cyfreithiol yn berthnasol. Yn aml, mae’r rheolau cyfreithiol yn cael eu hepgor o’r stori – efallai bod awduron yn credu nad oes diddordeb gan ddarllenwyr yn y rhesymau cyfreithiol. Ar y llaw arall, i rywun sy’n cael eu hunain yn y sefyllfa honno, mae gwybod beth yw’r rheolau, gwybod pam gallai rhywbeth ddigwydd neu pam bod rhywbeth wedi digwydd, yn ddefnyddiol. Bydd ein blog ‘Darllen Fy Hawliau’ yn bwrw golwg ar rai llyfrau poblogaidd, esbonio rhai o’r rheolau cyfreithiol sydd ar waith y tu ôl i’r llenni yn y straeon – a beth fyddai’n digwydd yng Nghymru ‘mewn bywyd go iawn’.

Llyfrau:

The Nearest Faraway Place – Hayley Long

Enillodd The Nearest Faraway Place gan Hayley Long (2017) wobr Tir na n-Og yn 2018. Mae’n adrodd hanes y brodyr Griff a Dylan sy’n gorfod symud i Aberystwyth i fyw gyda pherthynas bell a’i gŵr. Mae’n gyfrol wych, sy’n cynnwys galar, y berthynas rhwng y brodyr, a’r gobaith yn y pen draw wrth i Griff a Dylan lywio eu ffordd drwy’r sefyllfaoedd ofnadwy ac yn dechrau gweld y dyfodol. Mae hefyd yn codi rhai materion cyfreithiol difyr sy’n effeithio ar blant a phobl ifanc, felly roeddem o’r farn bod gwerth archwilio’n ddyfnach iddynt.

A Series of Unfortunate Events: A Bad Beginning – Lemony Snicket

Mae rhywun bob amser yn dweud wrthym y dylem wrando ar oedolion gan eu bod yn hŷn na ni ac yn gwybod orau. Fel rheol mae hyn yn wir ac mae’r rhan fwyaf o blant yn ddigon lwcus i gael rhieni sy’n gofalu amdanynt ac i ddweud wrthynt beth i’w wneud gan eu bod yn eu caru ac eisiau eu hamddiffyn. Yn anffodus, mae rhai oedolion yn cam-drin plant ac yn credu ei bod yn iawn iddynt wneud hynny dim ond am eu bod yn hŷn ac yn fwy.

The Story of Tracy Beaker – Jacqueline Wilson

Mae ‘The Story of Tracy Beaker’ gan Jacqueline Wilson yn dilyn hanes Tracy Beaker sy’n ddeg oed ac yn byw mewn cartref gofal i blant y mae hi’n ei alw yn ‘dumping ground’. Mae Tracy yn mynd o un helbul i’r llall ac mae hi bob amser yn dadlau gyda phlant eraill yn y cartref, yn enwedig Justine Littlewood!

Lies We Tell Ourselves – Robin Talley

Wedi’i gosod yng nghanol yr ugeinfed ganrif yn America, pan oedd y frwydr dros hawliau sifil i’r gymuned Affricanaidd Americanaidd yn ffyrnig. Mae ‘Lies we tell ourselves’ yn nofel sy’n archwilio’r hawliau dynol sylfaenol sydd gan bawb, waeth o ble maen nhw’n dod neu liw eu croen. Yn y blog hwn, rwyf wedi tynnu sylw at ddiffyg parch rhai o gymeriadau’r nofel at hawliau dynol a lle byddai’r gyfraith yng Nghymru a’r Deyrnas Unedig yn amddiffyn rhag hyn petai’n digwydd heddiw.