Rhybudd o ran y Cynnwys: Heriau Iechyd Meddwl (Gorbryder, Iselder a Thrallod Emosiynol) Bwlio (Cam-drin Geiriol ac Eithrio)

Croeso i fyd lle mae cwlwm di-sigl dwy chwaer, Pearl a Jodie, yn goresgyn pob rhwystr. Yn “My Sister Jodie” Jacqueline Wilson, rydym yn cwrdd â dau gymeriad eithriadol, pob un â’i hynodrwydd a’i rinweddau. Mae Pearl, y darllenydd tawel a mewnweledol, yn dod o hyd i gydweddiad delfrydol yn Jodie, y cymeriad allblyg bywiog a gwrthryfelgar. Er gwaethaf eu gwahaniaethau, mae eu cyfeillgarwch chwaerol yn parhau, gan fod yn esiampl o gryfder a dygnwch yn wyneb anawsterau bywyd. Ymunwch â mi ar daith emosiynol trwy eu profiadau, wrth i rym chwaeroliaeth ennill.

Bwlio yn My Sister Jodie

Mae bwlio yn broblem barhaus yn nofel Jacqueline Wilson “My Sister Jodie” sy’n effeithio’n sylweddol ar fywydau’r prif gymeriadau, yn enwedig Jodie. Yn ystod y nofel, mae Jodie yn destun cam-drin geiriol cyson, gwahaniaethu, ac weithiau aflonyddu corfforol gan ei chyd-ddisgyblion yn yr ysgol breswyl. Mae Jodie yn destun anghysur cyson, gan gynnwys pinsio, gwthio yn y dosbarth a’r coridorau, a gwawdiau atgas fel “Jumbo Jodie,” sy’n gwbl amhriodol yn unrhyw le ac na ddylid eu caniatáu.

Mae’r enghraifft hon o fwlio yn tanlinellu pwysigrwydd amddiffyniadau deddfwriaethol yn erbyn ymddygiad o’r fath yng Nghymru. Nid oes gan fwlio unrhyw ddiffiniad cyfreithiol, ond fe’i disgrifir yn gyffredin fel gweithred sy’n achosi niwed corfforol neu emosiynol i berson arall a gall ddigwydd yn unrhyw le – yn yr ysgol, gartref, neu ar-lein.

Yn ôl y Swyddfa Ystadegau Gwladol ar gyfer bwlio a phrofiadau ar-lein ymhlith plant yng Nghymru a Lloegr: y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2023, canfuwyd bod tua 1,544,000 o blant 10 i 15 oed (34.9%) wedi profi bwlio personol, tra bod 847,000 o blant (19.1%) wedi profi bwlio ar y rhyngrwyd yn y flwyddyn flaenorol.

Mae’n ofynnol yn gyfreithiol i bob ysgol yng Nghymru frwydro yn erbyn bwlio yn ddigonol. Mae nifer o gyfreithiau a gweithdrefnau yn bodoli i amddiffyn plant a phobl ifanc rhag cam-drin, gan gynnwys bwlio. Mae’r rhain yn cynnwys y Ddeddf Cydraddoldeb 2010, Deddf Addysg ac Arolygiadau 2006, Deddf Addysg 2002, a Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011. Mae’r fframweithiau deddfwriaethol hyn i gyd yn pwysleisio pwysigrwydd sicrhau lleoliadau diogel a chynhwysol lle mae bwlio’n cael ei gondemnio’n ddiamwys ac yn cael ei drin yn brydlon.

  • Deddf Cydraddoldeb 2010: yn ymwneud ag ymddygiad gelyniaethus a bwlio, ond gall hefyd gynnwys gweithgareddau sydd, boed yn bwrpasol neu’n ddamweiniol, yn tramgwyddo person oherwydd priodoledd dosbarthedig. Rydych wedi’ch diogelu rhag gwahaniaethu mewn addysg a lleoedd eraill.
  • Deddf Addysg ac Arolygiadau 2006: yn mandadu pennaeth ysgol a gynhelir i ddyfeisio strategaethau i hyrwyddo ymddygiad cadarnhaol a pharch at eraill tra hefyd yn atal pob math o fwlio ymhlith myfyrwyr.
  • Deddf Addysg 2002: yn gosod cyfrifoldeb ar ysgolion i amddiffyn pob myfyriwr a chynnig amgylchedd diogel ac iach.
  • Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) 2011: mae’r mesur hwn yn ei gwneud yn ofynnol i Weinidogion Cymru ystyried Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn (CCUHP) wrth benderfynu ar faterion sy’n effeithio ar blant a phobl ifanc yng Nghymru. Mae CCUHP yn cynnwys mesurau sydd wedi’u hanelu at ddiogelu plant rhag trais, cam-drin, esgeulustod a chamfanteisio, gan gynnwys bwlio.

Ni ddylai neb gael ei fwlio. Mae bwlio yn achosi i bobl deimlo loes, yn ynysig, ac yn anhapus. Os ydych yn cael eich bwlio, dylech ddweud wrth eich athro. Dylent wrando arnoch chi. Dylent gymryd eich geiriau o ddifrif. Rhaid iddynt gymryd camau i atal bwlio. Os nad yw cyfathrebu ag athro yn gwella pethau, ystyriwch estyn allan at rywun arall. Gallwch siarad â ffrind, rhiant, neu ofalwr. Cysylltwch â Meic os ydych yn cael anhawster cyfathrebu â rhywun yn yr ysgol neu gartref. Mae’r llinell gymorth rhad ac am ddim hon ar gael i blant a phobl ifanc drafod eu pryderon o 8am tan hanner nos bob dydd.

Oes gennych chi ddiddordeb mewn dysgu mwy am hawliau plant a phobl ifanc Cymru, neu a ydych chi’n chwilio am adnoddau pellach i frwydro yn erbyn bwlio? Archwiliwch Stori Sam, adnodd gan Gomisiynydd Plant Cymru, ar gyfer mewnwelediadau ychwanegol.

Iechyd Meddwl yn My Sister Jodie

Wrth i’r stori fynd rhagddi, mae iechyd meddwl yn dod i’r amlwg fel mater pwysig, yn enwedig yn natblygiad cymeriad Jodie. Mae ei chyfarfyddiadau â bwlio, ynghyd â straen bywyd cartref, yn cael effaith negyddol ar ei hiechyd emosiynol.

Mae’r portread hwn yn pwysleisio arwyddocâd cymorth a dealltwriaeth iechyd meddwl o fewn fframwaith deddfwriaethol Cymru. Mae Sefydliad Iechyd y Byd (WHO) yn diffinio iechyd meddwl fel “cyflwr o lesiant meddwl sy’n caniatáu i bobl ddelio â straenwyr bywyd, gwireddu eu potensial, astudio, a gweithio’n effeithiol, wrth gyfrannu at eu cymuned.”

Amcangyfrifir bod gan dri o blant a phobl ifanc ym mhob ystafell ddosbarth (neu un o bob wyth yn gyffredinol) gyflwr iechyd meddwl y gellir gwneud diagnosis ar ei gyfer. Mae llawer mwy yn wynebu anawsterau fel bwlio a galar. Plant, pobl ifanc, a’u rhieni a’u gofalwyr sydd fwyaf tebygol o fynd at Gomisiynydd Plant Cymru gyda phryderon iechyd meddwl.

Yng Nghymru, mae Mesur Iechyd Meddwl (Cymru) 2010 yn anelu at gefnogi llesiant meddyliol pobl ifanc.

Beth ydyw?

Ei nod yw gwarantu bod gwasanaethau iechyd meddwl yn cael eu darparu’n fwy priodol i anghenion penodol pobl. Mae hefyd yn gwneud darpariaeth ar gyfer

  • gwasanaethau cymorth iechyd meddwl sylfaenol,
  • trefnu a darparu gwasanaethau iechyd meddwl eilaidd,
  • asesiadau o ofynion cyn-ddefnyddwyr gwasanaethau iechyd meddwl eilaidd,
  • eiriolaeth annibynnol ar gyfer personau a gedwir o dan y Ddeddf Iechyd Meddwl 1983 (cyfraith sy’n cynorthwyo meddygon a gweithwyr proffesiynol eraill i benderfynu sut i ofalu am y rhai sy’n dioddef o salwch meddwl)
  • a phersonau eraill sy’n cael triniaeth ysbyty fel claf mewnol ar gyfer iechyd meddwl.

Pam y cafodd ei wneud?

I sicrhau bod gan bawb yng Nghymru fynediad at y gwasanaethau iechyd meddwl sydd eu hangen arnynt.

Beth mae’n ei wneud?

Sicrhau bod plant ac oedolion yn cael mynediad at ofal iechyd o safon. Helpu pobl i geisio cymorth cyn gynted ag y bydd ei angen arnynt. Sicrhau bod gwasanaethau’n hawdd i bobl eu deall a’u defnyddio. Yn rhoi mwy o ddylanwad i gleifion dros y gofal y maent yn ei dderbyn.

Cofiwch:

Mae’n iawn i fynegi eich teimladau a cheisio cymorth. Mae adnoddau ar iechyd meddwl plant yng Nghymru yng Nghanolfan Gyfreithiol Plant Cymru Iechyd Meddwl Plant yng Nghymru | Canolfan Gyfreithiol y Plant Cymru (childrenslegalcentre.wales)

Mae llawer o asiantaethau ac adnoddau ar gael i gynorthwyo pobl â phroblemau iechyd meddwl. Mae rhai o’r rhain yn cynnwys Young Minds Crisis Messenger (tecstiwch “YM” i 85258), Childline (ffôn 0800 1111), a’r Samariaid (ffoniwch 116 123).

Ynglŷn â Mi

Fy enw i yw Weronika Szarmacher, rwy’n fyfyriwr y gyfraith yn fy nhrydedd flwyddyn ym Mhrifysgol Abertawe. Fel plentyn, cefais fy nenu gan straeon fel “My Sister Jodie” heb sylweddoli pa mor ddwfn y byddent yn llunio fy mhersbectif o bresenoldeb y gyfraith yn ein bywydau bob dydd. Wrth i mi barhau â’m hastudiaethau cyfreithiol, mae’r ffyrdd y gall naratif daflu goleuni ar gymhlethdodau’r dirwedd gyfreithiol yn cael argraff arnaf yn barhaus. Yn y dyfodol hoffwn fod yn gyfreithiwr.

Diolch i Jodi Winter o CJCH Solicitors am brawfddarllen y blog hwn.