Cymraeg yn y Gweithle

Mae gan blant a phobl ifanc yr hawl i ddefnyddio iaith eu teulu, hyd yn oed os nad yw’r ieithoedd hynny'n cael eu siarad gan y rhan fwyaf o’r boblogaeth lle rydych chi’n byw. Mae hyn yn berthnasol i’r Gymraeg ac i’r Saesneg yng Nghymru. Bydd hyn hefyd yn berthnasol i ieithoedd eraill sy'n cael eu siarad gan bobl sydd wedi dod i Gymru o rannau eraill o’r byd. Ni ddylech gael eich atal rhag siarad Cymraeg yn y gwaith, na chael eich trin yn annheg yn y gwaith oherwydd eich bod yn siarad Cymraeg.

Mae'r Gymraeg yn iaith swyddogol yng Nghymru, yn ogystal â Saesneg. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi blaenoriaeth i gynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghymru yn gyffredinol, ac i helpu sefydliadau i ddatblygu gweithlu dwyieithog.  Mae sefydliadau sector cyhoeddus fel llywodraeth ganolog, awdurdodau lleol, yr heddlu a gwasanaethau tân yn gorfod dilyn safonau penodol ar gyfer defnyddio’r Gymraeg yn y gwaith. Mae'n rhaid i’r sefydliadau hyn gael cynllun ar waith sy'n egluro pa wasanaethau y byddant yn eu darparu trwy gyfrwng y Gymraeg, yn ogystal ag egluro sut a pha bryd y byddant yn gwneud hynny. Mae'r drefn hon wedi bod ar waith ers 1993. Mae'n rhaid i sefydliadau gyflogi rhagor o bobl sy'n siarad Cymraeg er mwyn gallu darparu gwasanaethau Cymraeg.

Os nad ydych chi’n siaradwr Cymraeg, ac nad yw eich swydd yn ei gwneud yn ofynnol i chi siarad Cymraeg, efallai y bydd eich cyflogwr yn cynnig cyfleoedd i chi ddysgu Cymraeg ac yn eich annog i siarad Cymraeg yn y gwaith.

Er na all rhywun wrthod swydd i chi am nad ydych chi’n Gymro/Cymraes, gallai rhywun wrthod swydd i chi am nad ydych chi’n siaradwr Cymraeg. Gall sefydliadau ddweud ei bod yn hanfodol neu’n ddymunol bod rhywun yn siaradwr Cymraeg ar gyfer swydd benodol, hyd yn oed os yw hynny’n golygu ei bod yn anoddach i rywun sydd ddim yn siaradwr Cymraeg gael y swydd. Rhaid i'r gofyniad hwn gael ei gyfiawnhau ar gyfer y swydd honno, a bydd yn dibynnu ar ofynion y swydd a’i lleoliad. Os yw’r cyflogwr wedi dadansoddi’r swydd yn drylwyr ac wedi penderfynu ei bod yn hanfodol (neu’n ddymunol) cael siaradwr Cymraeg ar gyfer swydd, gall fod yn anodd herio’r penderfyniad hwnnw.

Mae gennych chi ryddid i ddefnyddio’r Gymraeg gyda phobl eraill yng Nghymru. Hyd yn oed os nad oes angen i chi siarad Cymraeg fel rhan o’ch swydd, dylech allu siarad Cymraeg gyda phobl eraill yn y gwaith. Yng Nghymru, os cewch eich trin yn annheg oherwydd eich bod yn siarad Cymraeg yn y gwaith gan bobl eraill sydd hefyd yn Gymraeg, gellid ystyried hynny fel bwlio neu driniaeth annheg. Os nad ydych chi’n Gymraeg ac yn cael eich trin yn annheg am nad ydych chi’n siaradwr Cymraeg, gellid ystyried hynny fel gwahaniaethu ar sail hil yn ogystal â bwlio.

Gall eich cyflogwr ei gwneud yn ofynnol i chi siarad Cymraeg fel rhan o’ch swydd os yw hynny'n briodol ar gyfer y swydd rydych chi’n ei gwneud. Er y byddwch o bosib yn gorfod siarad Cymraeg wrth wneud eich swydd, er enghraifft os byddwch yn gorfod gweithio gyda siaradwyr Cymraeg eraill wrth weithio ar dasg, ni fyddai siarad iaith ar wahân i’r Gymraeg yn anghyfreithlon. Os cewch eich trin yn annheg ac yn wahanol am siarad eich iaith eich hun (nid Cymraeg) gyda rhywun arall yn y gwaith pan nad ydych chi’n gwneud tasg ar gyfer eich gwaith, gellid ystyried hynny fel gwahaniaethu anghyfreithlon.